آیین های عاشورایی در روستای درازی دشتی
صدای بندر- حمید زارعی: شهرستان دشتی خاستگاه بسیاری از آیین های مذهبی در استان بوشهر است و بسیاری از این آیین ها و آواها مرکز نشر آن دشتی بوده است.
مردم روستای درازی نیز مثل تمام نقاط شهرستان دشتی مراسم دهه اول محرم را با شکوه خاصی برگزار می کنند.
این روستا که در ۱۲ کیلومتری غرب خورموج مرکز شهرستان قرار دارد از روستاهای باسابقه دشتی است و به نقل از لغت نامه علامه دهخدا ۲۰۰ سال پیشتر جمعیت آن ۹۰۰ نفر بوده است. این روستای کوچک آن قدر به بزرگی مشهور بوده که آخوند ملاعلی که مجتهد بوده از نجف به این روستا هجرت می کند وعالمانی مثل آیت الله سیدغلامحسین مجتهد و سید استهباناتی در آن به تدریس مشغول بوده اند.
شیخ علی عاشوری اولین محلی سرای استان و پدربزرگ شهید شیخ ابوتراب عاشوری نیز زادگاهش درازی است و در این مکتب رشد ونمو می کند و شاگردان این مردان بزرگ شریف دشتی و سید حیدر سجادی دشتی از اولین دبیران دبیرستان سعادت بوده اند.
حسینیه ومسجد جامع این روستا نیز قدمتی بیش از صد سال دارند. در سال ۱۳۱۰ ق رییس محمد کدخدای وقت درازی اقدام به ساختن وبنای حسینیه درازی می کند ودر سال ۱۳۱۷ قمری نیز مسجد را بنا می گذارد.آغاز کار حسینیه در ماه رمضان بوده و معمار آن کازرونی بوده وسنگ بنا را زایر ابراهیم میرزا غلامرضا می گذارد.این بنا که از لحاظ معماری در استان کم نظیراست دارای سه طاق وسه ستون است واز طاق های توخالی تشکیل شده وروی ستونها از پشت بام طاق زده شده تافشار زیادی بر ستونها وارد نشود.مصالح بکار رفته در حسینیه سنگ و گچ بوده و هیچ تخته یا چوبی در سقف آن بکار نرفته وناودان های آن نیز سنگی است.
ملاحسن میرزا در توصیف این حسینیه سروده است:
این حسینیه که باشد زشرف عرش عظیم
بر درکفش کنش روح قدس گشته مقیم
پی سقایی او خضر نبی جام به کف
بهر فراشی او فرش به دوش ابراهیم
حوریانش شده جاروب کش از مژه چشم
قدسیانش شده از اجنحه فراش حریم
شده داوود ابر منبر او مرثیه خوان
مستمع آدم و نوح آمد وایوب وکلیم
بانیش رییس محمد که درافعال جمیل
مادر دهر شد از زادن همتاش عقیم
سنه هجریه بد سیصد وده بعد هزار
که شد آراسته این روضه چو جنات نعیم
در این حسینیه همواره علما و روضه خوانان برجسته ای به وعظ و روضه خوانی مشغول بوده اند و از زمان تاسیس تاکنون تمام ماه محرم وصفر روضه خوانی برگزار می شود. در ایام ماه محرم ودهه اول آن صبح،عصر وشب مراسم عزاداری و روضه خوانی برگزار می گردد و تاشب یازدهم روضه خوان هر شب را به یک شخصیت یا واقعه ای از حادثه عاشورا اختصاص می دهد وپیش از روضه نیز نوحه پامنبری با موضوع مرتبط با مبحث روضه خوان خوانده می شود. در نوحه پامنبری گروهی دایره وار نشسته ودو تا سه نفر به عنوان تک خوان نوحه ای خوانده ودیگران جواب می دهند.نوحه های پامنبری غنای موسیقیایی بالایی دارد و تمام نوحه ها توسط شاعران و مداحان بومی ساخته شده است و شیخ علی عاشوری از شاعران و روضه خوانان این روستا یکی از برجستگان نوحه های پامنبری است.
در شب اول نامه یزید به ولید والی مدینه روایت می شود ونوحه ماه محرم در جهان شور دگر دارد خوانده می شود.شب دوم حرکت امام از مدینه به مکه نقل می شود ونوحه آمد محرم شد موسم غم یا نوحه های از این دست خوانده می شود. شب سوم روضه خوان داستان ورود امام به کربلا را می خواند و نوحه چون کشتی آل عبا در کربلا لنگر شکست می خوانند. شب چهارم وقایع حضرت مسلم و نوحه شد ماه عزار طالع شادی به سرآمد ،شب پنجم اختصاص به دو طفلان مسلم دارد و از جور گردون غم بیشتر شد،طفلان مسلم چون دربدر شد،شب ششم درباره حر و جمع آوری نیرو برای لشگر امام ویزید ونوحه درکربلا حر ریاحی با صدآه وافغان زد بوسه بر خاک قدوم شه تشنه کامان،شب هفتم حضرت قاسم ونوحه گفت قاسم با فغان کی عروس مضطرم،شب هشتم علی اکبر و نوحه شهزاده اکبر شد روان چون جانب میدان،شب نهم حضرت ابولفضل و نوحه شاه شجاعان عرب میر غضنفر فر، شب دهم علی اصغر ونوحه ای عندلیبان گلشن خراب است و ظهر عاشورا شهادت امام حسین و نوحه چون شاهدین پوشید کفن خوانده می شود که با ختم روضه وشهادت امام حسین جمعیت به پا خواسته ونوحه ی ای ذوالجناح باوفا کو حسین من می خوانند وسپس حلقه های سینه زنی تشکیل می دهند وعزاداری می کنند. شب یازدهم نیز روضه خوان به آتش زدن خیام می پردازد و نوحه ی ای ساربان من بی کسم خوانده می شود.
در این روستا از ابتدای ماه محرم با نذورات مردم تا روز ظهر عاشورا نهار داده می شود.
علم گردانی از دیگر مراسماتی است که سابقه دیرینه ای در این روستا دارد و سید عبدالحسن سید جعفر بانی علم بوده وپس از فوتش فرزندان و نوادگانش بانی آن بوده وهستند. سابق روز هشتم ونهم علم گردانی می شده اما در سالهای اخیر هفتم وهشتم محرم علم می گردانند واین علم در روستا چرخیده ودر تمام خانه های روستا می برند و پس از این که در تمام خانه ها چرخیده شد به حسینیه برده وتا سیزدهم در حسینیه گذاشته شده وسپس با مراسم خاصی به منزل بانی علم می برند.
مراسم سینه زنی نیز به شکل بوشهری برگزار می شود با این اختلاف که سینه بوشهری دو دست است وسینه زنی مردم این روستا به شکل یک دست و مثل واحد می باشد.
لیله وبیت خوانی،چاووش خوانی، ذکر و صبحدم خوانی که پیش از اذان صبح عاشورا خوانده می شود از دیگر آیین هایی است که در این روستا به اجرا در می آید
