ساحل گناوه در تسخیر فاضلاب های شهری
گزارش از اعظم کدایی
ساحل زیبای گناوه و جذب گردشگر
پایگاه اطلاع رسانی خبر بندر: بندر گناوه سالهاست بخاطر وجود مجتمع های بزرگ تجاری و قیمت های مناسب اجناس داخلی از هدف های مهم گردشگری داخلی قرار گرفته و هر ساله شاهد حضور میلیونی گردشگران داخلی و بعضا خارجی در این بندر تجاری هستیم. در کنار جاذبه های تجاری و سایت های تجاری در شهر گناوه یکی دیگر از عواملی که بندر باستانی گناوه را برای گردشگران جذاب کرده وجود ساحل بینظیر این بندر زیباست. ساحل ماسه ای که به طول چندین کیلومتر کهر گردشگری را مسحور زیبایی خودش می کند. ساحلی که از روستاهای جنوبی گناوه شروع شده و تا روستاهای قلعه حیدر و چاهک در شمال آن امتداد یافته است.
چند سالی است که این ساحل زیبا مورد تعرض عوامل زیست محیطی قرار گرفته و این عوامل متاسفانه شرایط را برای تخریب جاذبه های طبیعی این بندر عزیز مهیا کرده است. از جمله خطراتی که ساحل گناوه را در سالهای اخیر مورد تهدید قرار داده ورودفاضلاب های شهر به نقاط ساحلی شهر گناوه است.
از ۲۵ نقطه به ساحل گناوه فاضلاب وارد می شود!
مهندس قلی نژاد مدیرکل محیط زیست استان بوشهر در این زمینه و در کارگروه فرهنگی، اجتماعی و سلامت استان بوشهر با اعلام خطر برای ساحل گناوه گفته که ساحل بندر گناوه از ۲۵ نقطه مورد تعرض فاضلاب شهری قرار گرفته و آن را خطری بزرگ برای ساحل طبیعی و گردشگر پذیر این بندر عنوان نموده است.
سه هزار انشعاب در گناوه آماده است ولی شهروندان اقدام نمی کنند!
حمزه‌پور مدیرعامل آبفای استان بوشهر هم در جلسه کارگروه فرهنگی ، اجتماعی و سلامت استان که به ریاست استاندار برگزار شد گفته است که در گناوه دو سه هزار انشعاب آماده واگذاری است ولی بابت نصب آن همکاری نمی‌شود و شهروندان برای نصب انشعاب فاضلاب اقدام نمی کنند او گفته ما انتظار داریم شهرداری همکاری را داشته باشد و مردم هم نسبت به نصب انشعاب اقدام کنند
نیمی از انشعاب های فاضلاب گناوه به شبکه فاضلاب وصل نشده اند!
مختاری ریس آبفای شهرستان گناوه همی می گوید:طرح فاضلاب شهری گناوه که مربوط به اویل دهه هفتاد نیست جوابگوی امروز گناوه نیست ولی با این حال تا کنون ۱۰۰ کیلومتر فاضلاب درمحلات مختلف شهر گناوه کار شده که در این بین ۱۱ هزار خانوار در گناوه پول اشتراک فاضلاب را پرداخته اند ولی حدود نیمی از آنها اصلا به شبکه وصل نمی شوند و اقدام نکرده اند ضمن اینکه ۲۰۰۰ خانوار نیز اصلا اقدام به ثبت نام نکرده اند. وی میگوید دورتا دور شهر را خورها و دریا گرفتند و بیشتر آبهای سطحی و فاضلابی که به دریا ریخته می شود از طریق کانال هایی است که شهرداری درست کرده و از طریق خورگردشگری، خورد بندر، دره گپ و… به دریا می ریزند.
مختاری می گوید باید شهرداری، شبکه بهداشت و حیط زیست کمک کنند وبه خانواده هایی که انشعاب فاضلاب را نصب نمی کنند اخطاریه صادر کنند
تولیده رییس اداره محیط زیست شهرستان گناوه:
ما تعداد ورودی های فاضلاب را می دانیم ولی شهرداری بایدتعدادش را بگوید!
محمد تولیده رییس اداره محیط زیست گناوه در این خصوص می گوید:اکسیژن محلول در اب دریا حدودا ۲۰ درصد کمتر از اب تازه است اب دریا به علت داشتن املاح محلول زیاد قدرت دریافت و جذب فاضلاب را به اندازه ابهای معمولی ندارد در صورت ورود فاضلاب فعل و انفعالاتی روی می دهد که باعث ایجاد مواد معلق می گردد که سبب رنگ شیری در اب می گردد مواد ته نشین شده در کف دریا باعث ایجاد لجن شده که پس از مدتی با ازاد شدن گاز سولفور هیدروژن ایجاد بوی تعفن می نماید از طرفی به علت بالا بودن وزن مخصوص اب دریا نسبت به فاضلاب ، فاضلاب ورودی لایه سطحی نازکی از دریا را پوشانده که مانع تبادل اکسیژن ابزیان می گردد.
او می گوید ما معمولا -نمونه برداری از فاضلابهای ورودی به دریا ، -نمونه برداری از شناگاهها
-صدور اخطاریه های متعدد زیست محیطی به ارگانهای ذیربط به منظور کنترل و جمع اوری فاضلاب به دریارا ما انجام می دهیم . وی در خصوص تعداد ورودیهای فاضلاب به دریا هم می گوید: اگر چه این اداره از تعداد دقیق ورودیهای فاضلاب به دریا اطلاع داردو نقشه ی انها نیز در اداره موجود می باشد اما ارگان پاسخ دهنده در این زمینه شهرداری می باشد و شهرداری باید پاسخ بدهد!
طرح نیمه تمام فاضلاب بندرگناوه،بایدبازنگری شود
غلامرضا نعمتی فعال محیط زیست گناوه ای در این زمینه معتقد است: طرح نیمه تمام فاضلاب بندرگناوه نیازمنداهتمام و بازنگری دارد، او می گوید:با گذشت دو دهه از زمان تدوین طرح مطالعاتی فاضلاب گناوه بسبب عدم تخصیص ها و عدم نظارت کافی ضمن اتمام بازه زمانی اجرای طرح، این پروژه بصورت ناقص همراه با ایرادات اساسی بیشمار در ۳محله اجرا شده است کما اینکه در این بازه علاوه بر گسترش محدوده و تراکم مناطق قبلی ۳محله جدید شکل گرفته که در آن طرح دیده نشده مضاف براینکه اندک اعتبارات تخصیصی صرف تعمیر و فعال سازی شبکه ناقص شده است. لذا تکمیل طرح نیازمند اهتمام ویژه مسوولین و بازنگری طرح ناقص موجود می باشد.
این فعال محیط زیست می گوید: دفع معضلات زیست محیطی نیازمند مشارکت جمعی سازمان های مرتبط می باشد.خروجی آلوده تصفیه خانه در ناحیه ساحلی روستای گشویی رهاسازی می شودهمچنین خروجی کانال های سطح شهر که مملو از فاضلاب می باشند روانه ساحل و خوریات می شوندکه به تبع آن چالش های محیط زیستی و تهدید سلامت عمومی را در پی داشته که با مطالعه آنها میتوان به شبکه فاضلاب هدایت یا با استفاده از پکیج تصفیه و بازچرخانی آن آب بخشی از آب مورد نیاز فضای سبز را تامین کردمع الوصف کماکان تکمیل پروژه فاضلاب این بندر در صدر مطالبات عمومی قرار دارد که پیگیری و اجرای آن اهتمام مسوولین و مشارکت شهروندان می طلبد.
مهمترین مشکل امروز گناوه بحث فاضلاب است!
مهندس عباس جوکارکه تجربه زیادی در این حوزه داشته و دربحث فاضلاب شهر گناوه اشراف دارد در این زمینه به خبرنگار صدای بندر می گوید: اصلی ترین و زیر بنایی ترین معضل شهر گناوه امروزه مسئله فاضلاب و عدم دفع صحیح آن است . چرا که این امر علاوه بر موارد زیست محیطی ، بهداشتی و مبلمان شهری ، گردشگری و ارتزاق مردم و توریست بودن شهر را تحت شعاع قرار داده است چرا که تنها یک عامل خود قابل تامل است که بیش از ۱۰ نقطه ، فاضلاب شهر گناوه به دریا سرازیر می شود و خود عاملی است بر عدم استقبال مردمی و پیامد های وابسته !
بنا به استعلامات قبلی پروژه فاضلاب شهر گناوه در سال ۱۳۶۹ مطابق بافت شهر در آن مورخه برای ۱۶۰ کیلومتر مصوب و بعد از چند سال در سال ۱۳۸۰ عملیات اجرایی آن شروع شده که متاسفانه تا کنون هم ادامه دارد
بنا به اطلاعات موثق و گزارش اداره کل آب و فاضلاب استان بوشهر تا کنون از میزان ۱۶۰ کیلو متر خط فاضلاب شهر گناوه نزدیک به ۱۱۵ کیلومتر اجرایی گشته که تنها ۹۰ کیلومتر آن قابل استفاده می باشد
مهندس جوکار پیشنهاد می کند:۱- شهر گناوه بطور طبیعی شیب به سمت دریا دارد یعنی به عبارتی محلات حوالی خیابان جمهوری (جاده برازجان) و ایران خودرو بلندتر از بازار و ساحلی و… هستند اما با وجود این موضوع دو محله بابا علیشاه و چاهجو بدلیل سفره های آب زیر زمینی و زه آب بالا و جنس زمین بصورت تقعر مانند (کاسه ای) نسبت به دیگر سطوح زمین شهر هستند و از طرفی چون سیستم فاضلاب بصورت لوپ بهم متصل است گاها در ایجاد شیب مناسب در این لوپ و لوله ها با توجه به ناهمواری سطوح و زه آب بالا دچار معضلاتی است که تنها می توان با ایجاد ایستگاه پمپاژ های متعدد در سطح شهر این مشکل را رفع کرد. به عبارتی ایستگاه پمپاژ های فعلی جوابگوی کل شهر نبوده و حتما نیاز به ایستگاه های دیگر است چرا که با وجود این تعداد ایستگاه و در مناطقی که سیستم فاضلاب مورد بهره برداری قرار گرفته شاهد معضلات دیگری همانند بازگشت فاضلاب به مجاری خانگی و سرریز آن در منازل یا سر ریز از درب منهول های وسط خیابان ها می باشیم که این اتفاق در فصل زمستان و بارندگی عملا تشدید نیز می گردد.
پس اولین گام مهم در بهره برداری بهینه و استقبال مردم به استفاده از سیستم فاضلاب در نقاطی که فاضلاب اجرایی گشته و مشکلاتی دارد ، ایجاد ایستگاه پمپاژ است . عین این مشکل برای اهالی کوی مطهری و بسیجیان به دلیل عدم وجود ایستگاه پمپاژ وجود دارد.
۲) همواره در خصوص ادامه فعالیت پروژه فاضلاب بحث کمبود اعتبار و منابع مالی به عنوان عامل اصلی بازدارنده بیان می شود که در واقع عامل درستی است اما این میان نکته اساسی و نگاه بالاتر به موضوع ضرری است که سالیانه فاضلاب های روان در معابر به شهر و مبلمان شهری می زنند شاید چند برابر بودجه مورد نیاز آن سال اجرای فاضلاب باشد. برای تشخیص بیشتر مثال هایی خواهم زد.
همه می دانیم کانال ها و کانیوو هایی که شهرداری همواره در معابر در حال احداث است به عنوان دفع آب های سطحی می باشند و آب های سطحی همان باران است. به عبارتی احداث این همه کانال و کانیوو در شهر ما صرفا برای مدت سه ماه بارندگی است اما دلیل این همه احداث که بنا به آمار دقیق همواره و در طول سال بیش از ۱۰ پیمانکار متفاوت در شهرداری مشغول کانیوو سازی هستند تنها عدم وجود سیستم فاضلاب شهری و دفع فاضلاب خانگی است که شهرداری بناچار و تنها در خصوص عمران شهری و مبلمان شهری جور اداره آبفا را می کشد و مردم که قطع امید از سیستم فاضلاب هستند تنها راه نجات کوچه ها را مراجعه به شهرداری و جوی کشی می دانند. با توجه به بودجه سال گذشته شهرداری و هزینه هایی که در این زمینه شده بود سر جمع بیش از ده میلیارد تومان از اعتبارات استانی و منابع داخلی شهرداری خرج کانیوو معابر شهر و احداث کانال گشته بود که این رقم به تنهایی اگر خرج خود احداث و ادامه مسیر فاضلاب می شد شاید در طی مدت زمان کمی پروژه فاضلاب تمام می شد اما این پایان ماجرای هزینه کرد و یا خسارت عدم اجرای فاضلاب نیست.
۳)روان شدن فاضلاب به دریا تنها ریشه در استفاده از کانال های دفع آب های سطحی به عنوان سیستم‌انتقال و دفع فاضلاب دارد چرا که انتقال آب باران به دریا ضرری ندارد اما از آنجا که این کانال ها بجای استفاده از کاربردشان که همان دفع نزولات آسمانی است، فاضلاب را منتقل می کنند مشکل ساز است. در بوشهر با وجود اینکه مثل گناوه شهری بندری است فاضلاب بجای اینکه مثل شهر ما به دریا سرریز شود به سه راهی عالی شهر و دقیقا بر عکس منتقل می شود و در آنجا تصفیه و دفع می گردد حال می بایست با همین دیدگاه در این شهر نیز بجای اینکه دریا را مقصد بگیریم مکانی را احتمالا در مسیر روستای گشویی است گسترش داده و از ادامه فاجعه زیست محیطی و بهداشتی که در روان شدن فاضلاب به دریا دارد جلوگیری کنیم چرا که با وجود مواد سمی در فاضلاب با توجه به اسیدی بودن آن و ایجاد گازهای خطرناک که چند ppm آن می تواند حیات آبزیان را تهدید کند خسارات جبران ناپذیری ایجاد خواهدشد. البته با توجه به شرایط موجود و ناگزیری شرایط در حال حاضر می توان با ایجاد حوضچه های ته نشینی در انتهای کانال های دفع آب های سطحی و عملیات گند زدایی علاوه بر ممانعت ریزش مستقیم فاضلاب به دریا ، می توان از آب به اصطلاح اصلاح شده آن جهت تامین آب مورد نیاز فضای سبز شهر استفاده کرد .
4) یکی از مشکلات عدیده و متعارف در خصوص آن بخش و قسمت هایی از شهر که توانایی استفاده از سیستم فاضلاب را دارند ولی از استقبال عمومی بهره نمی گیرد و مردم کمتر رغبت به آن نشان می دهند بر می گردد به قیمت وصل انشعاب و پیامد ها و هزینه های متعاقب بعد از آن می باشد چرا که در برخی از محلات فعلی شهر که سیستم فاضلاب جوابگوی مردم می باشد اغلب منازل ، قدیمی تر از طرح فاضلاب بوده و نیاز است در آنها علاوه بر هزینه وصل انشعاب ، هزینه هایی نیز در کف منازل و قسمت هایی از خانه که خروجی فاضلاب دارد اهمال گردد که خود در این بهبوهه اقتصادی مزید بر علت است . در خروج از این معضل می توان با شرایط اقساطی پرداخت حق انشعاب یا ارائه تسهیلات بانکی به متقاظی با توجه به هزینه کل عملیات ملک نامبرده ، شرایطی را برای برون رفت فراهم کرد
۵) مطلب آخر در خصوص بکفیل یا پوشش بعد از لوله گذاری است که اینجا نیز باز در شهر معضلاتی را می بینیم. سطح زه آب در گناوه از دیگر شهر های استان بالاتر است پس نمی توان با یک دیتایل استانی هماهنگ کار پوشش روی خطوط را در شهر گناوه انجام داد مثلا ریختن مصالح سرندی روی لوله ها و یا پوشش های بالاتر جوابگو نیست و گاها دیده ایم در چهارراه بتون یا سه راهی آزمایشگاه و خیابان پیروزی و…. بعد از گذشت چندین سال نشست های آنی و یکباره اتفاق می افتد که ناشی از شسته شدن مصالح بکفیل دور لوله و خالی شدن زیر آسفالت است که لازم است با یک محاسبات مهندسی علاوه بر استفاده از مصالح زه کش و خمیری همانند ماسه بادی و گراول نسبت به پوشش و غلاف تمهیدات لازم را اتخاذ کرد.
سخن آخر
بندر گناوه امروز به عنوان قطب گردشگری جنوب ایران و مهمترین شهر توریستی ایتان بوشهربیش از هر زمان دیگر نیاز به توجه مسولین استانی و ملی دارد. از این رو عدم توجه به مسائل زیرساختی در این بندر مهم یقینا خیانتی بزرگ به این بندر و شهروندش می باشد.
متاسفانه عدم مدیریت پروژه فاضلاب گناوه در سالهای اخیر باعث شده این طرح مهم که می توانست به توسعه شهری این بندر توریستی و تجاری کمک کند حالا آن را تبدیل به یک تهدید جدی در حوزه های مختلف زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی نموده است. بنظر می رسد عدم توجه جدی به پروژه فاضلاب شهر گناوه که امروز ساحل بینظیر و توریستی شهر گناوه را مورد هجوم قرار داده در بلند مدت می تواند خطرات بیشتری را برای توسعه این بندر مهم جنوب ایران فراهم کند.
