سرپنجه هایی که مهربانی می نوازند
خبر بندر، عباس امید: حسین (مصطفی) ظرافت .متولد ۴ مردادماه ۱۳۲۰ در دهستان لیراوی شمالی روستای بویرات از توابع بخش مرکزی شهرستان دیلم استان بوشهر .استان بوشهر سرشار از استعداد است ،در همه زمینه ها سرآمدهایی به کشور معرفی کرده است که در نوع خود کم‌نظیرند در زمینه موسیقی هنرمندانی شهیر که توانسته اند در دیار نخل ، گرما ، شرجی و دریا بدرخشند و ماندگار شوند.بزرگانی که مهربانی را هدیه میدهند و دورهمی ها را صفا،
دل ها را جلا و حالمون رو خوش.قدردانشان باشیم که بیش از این ها بر گردنمان حق دارند.
عمویش حسین نام داشت ،قبل از دنیا آمدن استاد ،فوت شد و به یاد عمو،نام حسین را برایش انتخاب کردند.
اما مصطفی صدایش می زدند .تاکنون هم که ۷۹بهار عمر را گذرانده ، مصطفی برای همه شناخته شده است .
دهه دوم زندگی با ساز آشنا می شود ،کشاورزی ، دامداری ، ملوانی و کارگری با افتخار کار کرده ودر کنار همه این ها نواختن سازی که همیشه همراهش بوده است .بیش از ۶۰ سال نی جفتی که از سخت ترین ساز های بادی جهت نوازندگی است ( به جهت همزمان نفس کشیدن ) از عمو مصطفی ظرافت جدا نشده است .
همین که از ساز صحبت می کنم کلیدی از جیب پیراهنش در می‌آورد ، به همسرش که از زمستان سال ۱۳۴۶ همراه ، رفیق ، یار و مونسش بوده است، تحویل می دهد و دقایقی بعد همسر مهربانش بر می گردد
با نی جفتی عمو مصطفی که همدم روز شب استاد طی این سال ها بوده است.
چهارشنبه ۲۳ مهر ۹۹ حدود ظهر سر میزنم ،روستای(( سیاه چوبی))کنار جاده ای که از سمت چپ ساختمان ایران خودرو ،خروجی جاده دیلم به گناوه حدود ۵۰۰ متری جلومی رود و به چند خانه و خانه باغ ختم می شود .منزلی کوچک اما با حضور دو بزرگ عمو مصطفی و همسر ارجمندشون صفایی زیبا گرفته است.
قرار می‌گذارم برای دورهمی و گپ و گفتی که حدود ساعت ۱۹ همان شب تنظیم می شود . موقع خداحافظی ، نگاهی می اندازد و می گوید :شنیدی که که استاد شجریان هم رفت؟! شنیده بودم ، پنجشنبه شب ۱۷ مهرماه ، همان روز فوت استاد ، اما دلم نمی خواست در این مورد بپرسم .خداحافظی می کنم وشب حدود ساعت ۱۹ می آیم منزل استاد حسین (مصطفی ) ظرافت .نوازندگی های ماندگارش جلو رویم هستند ،
وقتی نی جفتی در سرپنجه هایش هنرمندانه قرار می گیرند ، فقط نگاه می کنی و محو میشوی در اجراهای
بی نهایت زیبایش .ساز تخصصی استاد است که طراحی و ساخت آن را خودش انجام داده است ، نی جفتی استاد عمری بیش از ۵۰ سال دارد .پیشینه سازش را میگوید :دوستی در روستای بی بی حکیمه از توابع شهرستان گچساران ، پرنده ای شکاری را صید می کند ، پرنده می میرد و استخوان های پایش را به استاد هدیه می کند. چند روزی در جوی گلی کنار آب انبار زیر گل نرم قرار می دهد و طراحی نی جفتی با دستان هنرمندش،شکل می گیرد. با این شرایط حق دارد همراه داشته باشد کلید را و با دقت از سازش نگهداری کند .
جشن های عروسی های بسیاری در استان های کهگیلویه و بویراحمد ، خوزستان ، فارس به ویژه بوشهر دعوت شده و اجرای برنامه کرده است ، با همراهی ساز تنبک با زنده یاد اسدی و زنده یاد محمود مسلمی و امروزه با عبدالله علی مرادی و بزرگان دیگر ی همراه بوده است. از بهترین های موسیقی هم یاد می کند. اسداله زمگیر ، حسن بابایی ، اسماعیل سلامی زاده و مختار بابایی که همگی رخت از جهان بربسته اند و در اعتلای موسیقی با تمام‌وجود تلاش داشته اند .بداهه نوازی های محسن شریفیان را لذت می برد. و بسیاری از جوانان‌امروز که نی جفتی راهمچنان با سرپنجه های خود نگه داشته اند را تحسین می کند.ساز نی انبان را کمتر می پسندد .اشاره به شکمش می کند و ساز در دست خود ،می گوید :این ساز این هم‌انبان (شکم )و خود می خندد)
روستاهای منطقه دیلم و گناوه بیشترین حضور مرد بزرگ قصه ماست. می گوید گاهی ،۳ الی ۴ ساعت می نواختم و نفس گیری هایم ، زبانزد خاص و عام بود .ساز های جدید شاید حال و هوای نی جفتی را در نسل جدید کم کرده باشد. اما عشق و علاقه به این ساز و نوازنده چیره دست آن هنوز وجود دارد. کرونا بیش از از ۸ ماه است مثل مشاغل دیگر ، برنامه های جشن و مراسم های عروسی را در محاق برده است و استاد گلایه دارد که بیش از ۶ دهه کار با ساز ،اما محروم از ساده‌ترین بیمه هاست .چه نشانی بالاتر از اینکه بیش از ۶ دهه
شادی های مردم را به بهترین شکل زینت داده است. اما فاقد یک نشانه هنری از مراجع ذیربط است .جای توجه دارد، استاد مصطفی ظرافت که عمرش را با سازش سر کرده است .چگونه است که فضاهای قدیمی را در پی نگهداریشان هستیم. اما گنجینه موسیقی شهرستان های دیلم و گناوه استان بوشهر. ۰روزگار سختی را می گذراند .در سالمندی امروزش هم می شود ایشان و خانواده اش را مورد توجه قرار داد . از بزرگانی که امروز دستشان از دنیا کوتاه است. اما در طول زندگی حمایتش کرده اند. یاد می کند و بی نهایت قدر دانشان است.
حاج محمد حقگو ،حاج محمد یوسفانی ،حاج جواد پیران ،حاج جواد طاهری،وتعدادی از زنده یادانی که در این ۸ دهه یاورش بوده اند ،همراه این بزرگان سالیان زیادی شغل ملوانی را تجربه کرده است یادش می آید روزگاری که بار لنج را تخلیه می‌کردند ، بعد از برگشتی طولانی از سفری دریایی از کشورهای حوزه خلیج فارس
چند ثانیه مکث می کند و چای می نوشد ،نفسی تازه می کند : دو برنج ۵۰ کیلویی را به صورت به اضافه روی دوش حمل می کردم و از دوسه ( تخته ای که لنج را به ساحل اتصال می‌داد)پایین می آمدم.از آب آوردن با دلو برای مردم شهر در روزگار بی آبی یاد می کند ، از جشن های عروسی که گاهی در مسیر راه همراه مردم ساز می نواخته و بین دو روستا و گاه بین دو شهر و توی ماشین و ولوله جمعیت و شادی مردم .از اجراهای ماندگار در روستاهای بلوک لیراوی و حیات داود می گوید ،از سه روز جشن ها و یه هفته مراسم‌های عروسی میگوید ،از حال خوش مردم ،از صفا و سادگی اون روزها .از اجراهایش در مراسم هایی که دعوت میشده
از سوی مراکز دولتی یا سازمانهای مردم نهاد .
از آقای محمد مظفری مدیر مسئول هفته نامه صدای بندر و صدا و سیمای مرکز بوشهر به نیکی یاد می کند .
تقدیر از استاد توسط موسسه نیمدری سبز و هفته نامه صدای بندر، در مراسم هایی همچون شب های فرهنگ گناوه در سال ۹۷ انجام شده است .گلایه دارد از اینکه بعد از این همه سال زندگی اش به سختی می گذارد . چند روزی به مراسم چهلم فوت دامادش مانده ، این مطلب را زمان گفت و گو به من می گوید و همراه همسرش هر دو ، چشمانشان پر از اشک می شود ، استاد و همسر بزرگوارش ((خانم بدرود )) که عمو حسین مرتب از همراهی های همیشه اش در میان‌گفتگو می گوید ،ساده ، صمیمی و با حوصله پذیرای حضورم بودند .
استاد از تلاشهای همسرش در این سال ها می گوید، بی نهایت قدر دان ایشان است ،از سر و سامان دادنش به زندگی .توجه و زحماتش درطول سالهایی که ۴ پسر و ۳ دخترشون رونق خونه شده اند.از کارهای سخت منزل که خانم تمام وجود خود را وقف آن ها کرده است .و الان هم مهربانانه اصرار به تهیه شام و دعوت خانوادگیم می کند.گاهی عصرها درب حیاط می نشینند وامیدوار به حضور بچه ها ، نوه ها و دوستان و آشنایان …..
استاد ،ساز را برمیدارد نگاهش محو ساز است،محو سال های پر رونق بلوک لیراوی و حیات داود .انتظار ندارم بنوازد و میگذاریم به وقتی دیگر ،میگوید چند ماه خوب استفاده نشده و صدای ساز تغییر کرده است یا به قول اهالی موسیقی نیاز به جفت شدن فیکک ها دارد . در مراسم های ملی هم گاهی دعوت شده و با نوای نی جفتی اش همراهی می‌کرده است .از کربلا رفتنش میگوید وزیارت بارگاه آقا امام حسین و آقا ابوالفضل ورویای صادقه ای که چند روز قبل از رفتن می بیند .به همه میگوید که چنین سفری در پیش داردو نمونه‌های از این دست رویای صادقه را از زندگی اش هم برایم تعریف می کند .اشعار محلی فراوانی را از حفظ دارد.که در هنگام ساز زدن با نی جفتی به کارش می‌آیند .با خنده می گوید:باید زمانی مناسب آقی ابوذر ،جومه زرد جونم ،دلم پی دلته،منقل پر تش ونمونه های اینها را دوباره بنوازم .با وجود شرکت در جشن ها ومراسم های شاد ،عروسی ها و دورهمی ها و دیده شدن از سوی مردم ،انتظار دارد که نهادهای فرهنگی نگاهی به ایشان و بیش از پنج دهه فعالیت هنریش بیندازند .گنجینه هنری منطقه دعا میکند ،کرونا از میان برود و دورهمی ها و جشن ها
دوباره از سر گرفته شوند
.در پایان از متولیان فرهنگی استان انتظار دارم ، که در رفع گرفتاری های روزمره استاد و خانواده اش مساعدت نمایند و قدردان زحمات بیش از پنج دهه کارنامه درخشان بزرگ دوست داشتنی استانمان استاد حسین ((مصطفی ))ظرافت باشند . دیلم.شنبه ۲۶ مهرماه / عباس امید
منبع: هفته نامه صدای بندر
