صدای بندر – زهرا زارعی: فکر می کنید دیابت بیماری جدیدی است؟ البته که نه! حدود ۲۰۰۰ سال پیش یک طبیب یونانی متوجه تشنگی شدید و ادرار زیاد در بیماران دیابتی شد و این بیماری را دیابت به معنای جریان داشتن و عبور کردن نامید. در ایران آن را به نام مرض قند می شناسند. سال ها طول کشید تا اطلاعات دانشمندان در مورد دیابت کامل تر شد و راه های کنترل و پیشگیری از بیماری دیابت شناخته شد. این روزها آنقدر بیماری دیابت شایع شده که داشتن اطلاعات صحیح در مورد آنها برای همه یک ضرورت است. فرقی نمی کند که قندخون شما بالاست یا نه؟! اگر به این بیماری مبتلا شده اید باید بتوانید راه های مهار کردن و زندگی کردن با آن را بیاموزید و اگر این شانس را داشته اید که هنوز دچار دیابت نشده اید باید بدانید که خطر واقعاً جدی است و لازم است که برای پیشگیری از آن برنامه ریزی کنید. متأسفانه بیشتر مردم اطلاعات درستی از این بیماری ندارند. به همین دلیل نمی توانند آنها را مدیریت کنند.
بیماری دیابت به زبان ساده یعنی اختلال سوخت و ساز مواد قندی در بدن. این اختلال به دلیل عدم ترشح و یا ناکافی بودن ترشح انسولین ایجاد می شود. در نتیجه میزان قند و خون بالا می رود. دیابت انواعی دارد که شامل دیابت نوع یک، دیابت نوع دو، دیابت بارداری و سایر انواع دیابت است. برای آشنایی بیشتر در ذیل به طور خلاصه انواع دیابت را معرفی می کنیم:
دیابت نوع یک: این نوع دیابت به علت از بین رفتن کامل سلولهای سازنده انسولین در بدن ایجاد می شود در نتیجه ترشح انسولین متوقف شده و یا بسیار کم می شود. شروع درد دیابت نوع یک، بعلت نبود انسولین با نشانه هایی همراه است، بیمار دچار علائمی مثل پرنوشی، پرخوری و پر ادراری می شود از آنجا که بدون وجود انسولین، قند موجود در خون نمی تواند مورد استفاده سلول ها قرار بگیرد بیماران مبتلا به دیابت نوع یک معمولاً احساس بی حالی و خستگی می کنند و در مراجعه به پزشک می گویند که علیرغم اشتهای زیاد و پرخوری طی چند هفته اخیر بطور ناگهانی دچار کاهش خون شده اند. دیابت نوع یک بیشتر در کودکان، نوجوانان و بالغین جوان دیده می شود اما این امکان وجود دارد که هر فردی و در هر سنی به دیابت نوع اول مبتلا شود.
دیابت نوع دو: این نوع دیابت بیشتر در افراد بالغ و بعد از ۳۰ سالگی اتفاق می افتد. مبتلایان به دیابت نوع دو عمدتاً چاق هستند و سابقه ابتلا به دیابت در اقوام آنها وجود دارد.
در دیابت نوع دو سلولهای سازنده هنوز می توانند تا حدی انسولین ترشح کنند، اما یا مقدار آن کافی نیست و یا انسولین موجود نمی تواند وظیفه خود را بدرستی انجام دهد و در واقع نوعی مقاومت نسبت به انسولین وجود دارد. از آنجا که در این نوع دیابت هنوز مقداری انسولین ترشح می شود ممکن است در ابتدا علائم واضح و مشخصی وجود نداشته باشد بطوریکه بیش از نیمی از بیماران حتی متوجه بالا رفتن قندخون خود نمی شوند.
در دیابت نوع دو ممکن است در ابتدا نیازی به تزریق انسولین وجود نداشته باشد، افراد در گذشته به این نوع دیابت غیر وابسته به انسولین می گفتند.
دیایت بارداری:
دیابت بارداری به هر گونه اختلال سوخت و ساز مواد قندی گفته می شود که برای اولین بار در زمان بارداری اتفاق بیفتد و یا در طی بارداری تشخیص داده شود؛ در بیشتر موارد دیابت زمان بارداری بعد از زایمان ناپدید می شود اما ممکن است مجدداً فرد به دیابت مبتلا شود، خانم هایی که سابقه دیابت بارداری دارند بیشتر از افراد عادی جامعه در معرض خطر مبتلا به دیابت قندی هستند.
با توجه به اینکه بالا بودن قند خون در دوران بارداری می تواند با عوارض متعدد برای جنین و مادر توأم باشد توصیه می شود که تمام خانم های باردار در اولین ویزیت از نظر وجود عوامل خطر برای ابتلا به دیابت مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت نداشتن بیماری دیابت بین هفته ۲۴ الی ۲۸ بارداری تست گلوگز را که توسط پزشک معالج آنها توصیه می شود انجام دهند.
چند توصیه جهت بیماران دیابتی:
– غذا خوردن منظم تأثیر زیادی در تنظیم میزان قند خون دارد؛ روزانه ۳ وعده اصلی و ۳ میان وعده مصرف کنید.
– اگر قرص یا انسولین مصرف می کنید برای شما وعده های مکرر غذا با حجم کم مناسب است.
– از مواد غذایی فیبردار مثل سبزی و میوه بیشتر استفاده کنید. مواد غذایی فیبردار خصوصاً در افراد چاق باعث احساس سیری و جلوگیری از پرخوری می شود، همچنین به کاهش کلسترول خون هم کمک می کند.
– مصرف نمک را به حداقل برسانید و سعی کنید در هنگام صرف غذا و بر سر سفره به غذا نمک اضافه نکنید، چون مصرف نمک خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی را زیاد می کند.
– سعی کنید از گیاهان معطر و ادویه های بدون نمک به ویژه زردچوبه، دارچین و زیره برای طعم دادن به غذا استفاده کنید.
– از غذاهای کنسرو شده کمتر استفاده کنید.
– روزانه از مایعات سالم مانند آب به اندازه کافی بنوشید.
– مصرف چربی را به حداقل برسانید و مغزهای خوراکی مانند گردو و بادام را جایگزین چربی های ناسالم کنید. مراقب باشید که حتی در مصرف این مواد نیز زیاده روی نکنید.
– چربی گوشت را جدا کنید و قبل از پختن مرغ پوست آن را بکنید.
– به جای آب میوه بهتر است از میوه استفاده کنید زیرا ارزش تغذیه ای آن بیشتر است. ضمناً بهتر است از مصرف آب میوه های صنعتی به دلیل پایین بودن ارزش تغذیه ای و دارا بودن مواد افزودنی خودداری شود.
– بهتر است سبزی ها بصورت خام مصرف شوند زیرا پختن سبزی ها به مدت طولانی موجب از بین رفتن ویتامین های موجود در آن می شود.
– سبزی ها و میوه ها را قبل از مصرف به دقت شسته و ضدعفونی کنید.
– برای پختن سبزی ها باید از آب کم استفاده شود و از آب حاصل از پخت سبزی ها در غذا استفاده شود. هنگام پختن سبزی در ظرف را ببندید.
