صدای بندر – عبدالحمید قیصری: در متون جغرافیایی و تاریخی نام بندر ریگ پیش از دوران صفویه به میان آمده است موقعیت این بندر بر سر راه بازرگانی و دریا در امتداد کرانه خلیج فارس و مجاورت با جزیره خارگ که از چهار هزار سال پیش در دوران فنقیها سکونت و تجارت ایجاد می کند که در جای کنونی شهر بندر ریگ بندری بوده است مقدس از فاصله گناوه تا دشت داودی را ذکر کرد و بندر ریگ مرکز حیات داودی بوده است. بسیاری از نویسندگان دوره قاجار از جمله سدید السلطنه اظهار داشته است که حیات داود به بندر ریگ معروف است و دارای دو بندر می باشد یکی بندر ریگ که مرکز حیات داود و ضابط نشین است و دیگری بندر گناوه.

در سفرنامه بنادر و جزایر خلیج فارس آمده است که بندر ریگ پیش از بوشهر از مهمترین بنادر خلیج فارس بوده و تمام تجارت ایران و هند از این بندر انجام می شد ولی کشتی ها بارهای خود را در جزیره خارگ که در سی کیلومتری بندر ریگ قرار دارد تخلیه کرده و سپس بوسیله تشاله به بندر ریگ حمل می کردند.

در دوران قدرتهای استعماری اروپا (پرتقال، هلندی ها، انگلیسی ها و …) که به خلیج فارس رخنه کرده بودند بندر نامی این منطقه مورد توجه آنان قرار گرفت. در دوران صفویه جزایر و سواحل خلیج فارس از جمله بندر ریگ پیش از دیگران مورد ستم و غارتگری استعمارگران قرار داشتند. بندر ریگ در طول تاریخ همواره یک امیرنشین و مستقل از حکومت مرکزی بوده و یکی از مهمترین دروازه ورودی مسافرینی بوده است که با اهداف مختلف از جمله جهانگردی، سیاسی، اقتصادی، نظامی، مذهبی، مطالعاتی و … وارد کشور می شدند بوده است.

با توجه به موقعیت مهم بندر ریگ این بندر همواره در طول تاریخ مورد توجه استعمارگران بوده و بارها مورد حمله، تصرف و وحشیگری و غارتگری آنان قرار گرفته که از جمله  می توان به قدرت استعمارگر زورگوی هلند به سرکردگی بارون فان کنیپ هاوسن که فردی عیاش، وحشی و به جرم تجاوز به زنان مسلمان پس از تحمل ضربات شلاق و پرداخت جریمه با بی آبرویی وخفت و خواری از بصره اخراج گردیده بود. او هنگام عبور از خارگ با زورگویی و بدون هیچ بهانه ای خارگ را به تصرف خود درآورد. در مقابل وحشیگری و غارتگری و تجاوزات آنها میرمهنا بندر ریگی که یکی از اعقاب امام موسی کاظم (ع) و در بسیاری از اسناد به میرمهنا موسوی امام زاده ای معروف است و از سادات بحرانی است در مقابل آنها قد علم نمود و علم مبارزه برداشت و تا کنون بنا به دلایل سیاسی بسیاری از واقعیت های مبارزات ضد استعماری این مبارزه برای مردم روشن نشده است و از طرف دیگر بودند و هستند مداحانی تحریف گر که دانسته یا ندانسته در جهت گمراهی افکار عمومی داستانهای بدون پیشینه و فاقد هر گونه اعتبار ساخته و یا می سازند و عنوان می نمایند که ملل و ساکنین در خلیج فارس از دیرباز دزد دریایی و برده فروش بوده و تمدن جدید تنها با ورود ناوگان های دریایی اروپایی به منطقه میسر خواهد بود و در این راه مردم از فقر و بیماری و مرگ و میر نجات خواهند یافت.

تا کنون بسیاری از واقعیت های ضد استعماری میرمهنا که به او لقب مالک دریاها داده بودند در پرده ای از ابهام قرار دارد چون او با یارانی اندک ولی مصمم و با ایمان با حملات پی در پی و با مبارزات بی امان خود به استعمارگری و زورگویی ۱۴۴ ساله هلندی ها در خلیج فارس و جزیره ی خارگ خاتمه داد و قلعه مستحکم موسلستاین را به تصرف درآورد و با به زیر کشیدن پرچم قدرت استعمارگر زورگو پرچم لا اله الا الله محمد رسول الله را بر بلندترین نقطه قلعه به اهتزاز درآورد.

لوریمر در توصیف خود از بندر تاریخی بندر ریگ می نویسد که نوع مصالح ساختمانی که در ساخت منازل بندر ریگ بکار می رفت بیشتر خشت گلی بود و در ساختمان خانه های اعیانی از سنگ استفاده می شد که از بوشهر وارد می کردند و نوعی ملاط آهکی که از جزیره خارگ می آوردند. تنها ساختمان دفاعی شهر بنای قلعه مانندی بود که مقر خان بندر بود.

وی اضافه نموده است که از هر پنج خانه در بندر ریگ حدود سه اسلحه مارتینی وجود داشت. بندر ریگ با بوشهر و کویت مبادله داشت و به بلوک مهم حیات داود و قسمتی وسیع از شبانکاره خدمات عرضه می کرد. داد و ستد در آن بندر همه ساله رو به افزایش بود، میانگین واردات ماهیانه بندر ریگ از بوشهر صد کیسه شکر، پنج صندوق چای، پنجاه کیسه برنج هندی، صد حلب نفت، پنجاه عدل پارچه گلدارمنچستری و … بوده است، شتر نیز به تعداد بسیار از کویت وارد می کردند.

صادرات بندر ریگ به کویت، بحرین، مسقط و … صادر می گردید. پول رایج بندر ریگ قران ایران بود اما روپیه، دینار و دلار نیز رواج داشت به گفته کرزن در سال ۱۸۸۵ میلادی گمرک بندر ریگ به مبلغ ۵۰۰۰ تومان اجاره داده شد.

منابع

بندر ریگ – مصطفی مؤمنی

زوال دولت هلند با حضور میرمهنای بندر ریگی – خورشید فقیه

ایران و کریم خان – غلامعلی رجایی

هفته نامه نسیم شماره ۶۴۷