پرندگان سرگردانی که در سال ۹۸ در ایران مشاهده شدند
محسن ملاح
خبر بندر، محسن ملاح: سال ۹۸ پر از حوادث و اتفاقات مهم طبیعی و غیر طبیعی برای کشور ما بود. سالی که با سیل های ویران کننده شروع شده و با مرگ مشکوک هزاران پرنده در میانکاله ادامه پیدا کرد و با ویروس کرونا در حال اتمام است.
طبیعت دچار دگرگونی های متعدد زیستی شده است. مشاهده پرندگان در خارج از اقلیم همیشگی خود و گسترش زیستگاه برخی از پرندگان مانند کورکور بال سیاه از عرض های جنوبی به سمت عرض های شمالی و حتی پراکنش برخی از گونه ها مانند بلبل خرما، مرغ مینا و… در سراسر ایران جای تامل، مطالعه و بررسی فراوان دارد.
ما در برخی از سالها شاهد حضور پرندگانی هستیم که یا برای اولین بار وارد ایران شده اند و یا بعد از سالها دوباره آنها را مشاهده کرده ایم که گاهی این مشاهدات بیش از یک قرن به درازا کشیده است.
ایران از لحاظ جغرافیایی در مسیر مهاجرت پرندگانی قرار دارد که برای زمستان گذرانی به سمت عرض های جنوبی مثل آفریقا و شبه قاره هند پرواز می کنند و یا در مسیر بازگشت برای زادآوری به سمت شمال آسیا، سیبری و شمال اروپا از کشور ما عبور می کنند.
گذشته از این موقعیت مهم، اقلیم مناسب ایران نیز زیستگاه شمار زیادی از پرندگان است که به صورت مهاجر زمستانه، بهاره و به صورت بومی دیده می شوند.
پس به طور کلی سرزمین ما موقعیت بی نظیری دارد و در مسیر مهاجرت جمعیت زیادی از پرندگان اروپا و آسیاست. همچنین در مورد تنوع شگفت‌انگیز پرندگان ایران در کتاب پرنده‌های ایران می‌خوانیم که «مهم‌ترین علت آن قرارگیری کشور در ناحیه موسوم به «چهارراه» است که پاله آر تیک شرقی، پاله آر تیک غربی، ایندومالایا و آفروتروپیکال را در یک مکان پیوند داده است».
باد و باران، طوفان و در کل تغییرات ناگهانی آب و هوا در دیدن پرندگان اتفاقی و سرگردان در فصل مهاجرت و نزدیک به مسیر مهاجرت آنها بی تاثیر نیست. تا کنون در سایت کمیته ثبت پرندگان ایران حدود ۵۵۵ گونه پرنده به ثبت رسیده است. به دلیل تغییراتی که در رده بندی پرندگان در دنیا بوجود آمد و دو گونه مهم از خانواده سنگ‌چشم ها زیر گونه سنگ‌چشم خاکستری بزرگ قرار گرفتند تعداد پرندگان ایران همچنان با وجود افزایش دو گونه جدید که امسال وارد فهرست پرندگان ایران شدند، ۵۵۵ گونه است.
امسال نیز مانند سال گذشته پرندگان
اتفاقی و سرگردانی را داشته ایم که در ایران دیده شده اند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
اولین پرنده که امسال به فهرست پرندگان ایران افزوده شد پرستوی گلو راه راه
Streak-throated SwallowPetrochelidon fluvicola
نام دارد که توسط پرنده نگر فرانسوی سدریک مروژکو در پارک ولایت بندرعباس در هرمزگان مشاهده شد و توسط کمیته ثبت پرندگان ایران به ثبت رسد.
همچنین در ۱۴ دی در جزیره کیش خروس کلی سر خاکستری
Grey headed lapwing
به عنوان یک گونه جدید برای ایران توسط سید علی جبلی مشاهده شد و به ثبت رسید.
فلامینگو کوچک نیز بعد از حدود یک قرن در خوزستان مشاهده شد.
این پرنده برای اولین بار در ژوئن ۱۹۰۴ در کوهک سیستان و بلوچستان دیده شده بود و پس از حدود یک قرن در
۱۷ بهمن ۹۸ توسط علی سجاد جلالی در خوزستان مشاهده و به عنوان گونه جدید برای خوزستان نیز ثبت گردید.
یک گونه زیبای دیگر به نام مگس گیر کاکل سیاه
Black-naped Monarch Hypothymis azurea
که جزو پرندگان شرق آسیاست نیز برای دومین بار در دهه گذشته در اواخر بهمن ماه در پارک شهید رجایی بندرعباس توسط بهراد فرخنده، میثم قاسمی و عیسی پوردوست مشاهده شد.
در زمستان امسال ما شاهد دسته های بزرگ پرندگان از جمله توکا گلو سیاه، سهره دمگاه سفید، خروس کلی معمولی و خروس کلی اجتماعی و… بودیم که در سالهای گذشته برخی از آنها به ندرت دیده می شدند. تا کنون تعداد ۵۵۵ گونه پرنده در ایران مشاهده شده است./ منبع هفته نامه صدای بندر
