سفرنامه حاج احمد
خبر بندر، عبدالکریم نیسنی: دنیای سفرنامه نویس از این بطوطه، ناصر خسرو تا ناخدا عباس دریانورد ترجمه عبدالکریم مشایخی که دور دنیا را سهل و آسان به مخاطب عرضه می نماید تا پا به پای آن وضعیت اجتماعی و اقتصادی را به تماشا بگیری.
در این راستا در ماه ماضی پژوهشگر بوشهری میثم رضایی و عادل رجبی از گناوه که خود دارای گنجینه از کتب تاریخی و نایاب را در ذخیره دارد، بنده حقیر را سر پا تقصیر کردند تا با خواندن رحله الحاج احمد یا سفرنامه حاج احمد که شاید هم بوشهری باشد پا در رکاب وی گذاشته و در بلاد عرب و عجم جستجوگر باشم.
در کتاب آمده است که حاج احمد مترجم نماینده سیاسی بریتانیا در خلیج فارس در سال ۱۸۶۲ میلادی بوده است و از تاریخ ۵ ماه رمضان سال ۱۲۷۹ هجری مطابق با ۲۴ فوریه ۱۳۸۲ میلادی از بصره شروع و در بوشهر شوش به پایان می رسد.
البته مسیر سفرش در ایران شهرهای شادگان یا فلاحیه، اهواز، خرمشهر، معشور ، هندیجان، خارگ، بهبهان، دیلم، گناوه، بندر ریگ، چغادک و احمدی را بر می گیرد و گویا این کتاب را اسامه بن الفلیح در مملکت سعودی شهر ریاض در سه شنبه ۲۴ مارس ۲۰۲۰ به رشته تحریر در آورد است.
این گزارش شامل مختصر یاداشتی است که یکی از اعراب شاغل در نمایندگی بریتانیا در بوشهر به تحریر کشیده است زیرا وی مترجم و ملازم سوئیس پلی که دیپلمات بریتانیا بین سالهای ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۳ در ایران و بوشهر بوده است.
در این گزارش جزئیات و اطلاعاتی بسیار کمیاب و با ارزش نهفته که شاید بسیاری از سفرنامه نویسان و خاورشناسان به هنگام دیدار از منطقه لحاظ نکرده باشند اما وی با نگاهی عمیق و جدی بدان نگریسته است و بخوبی قضایا را به تصویر کشیده و واقعیت های ناب از اوضاع اجتماعی و اقتصادی وشخصیت های زمان خود را برشمرده است.
جالب است که تمامی این سفر روز شمار در ماه رمضان اتفاق افتاده است آن هم در زمستانی سرد. البته بندر بحرین، بندرعباس و بندر لنگه بصره کویت، بهره را در سفرنامه خود آورده است.
شاید گمان بر این باشد که حاج احمد بصورت غیرمستقیم می خواستند با سفر در ماه رمضان شرائط اجتماعی حاکم بر آن در ماه مبارک را به رخ همراهان خود برساند.
در قسمتی از سفرنامه روز چهارشنبه ۲۷ رمضان که می رسد می گوید:
بعد از طلوع خورشید به سد بندر دیلم روانه شدیم، صبح هنگام بدان جا رسیدیمف در نزدیکی دیلم قلعه ای چهار گوش وجود داشت و در نیم فرسخی آن می گفتند التنوب که ساکنان آن شخصی بودبه نام محمد الجمل العاملی، لذا به دستور بالیوز چادرها را روی به سمت قبله یعنی دریا برافراشتند که فردای آنروز در ابتدای گناوه به قلعه قائد حیدر رسیدیم که روستایی بود بجز چند آلونک با اب شیرین و رئیس آنجا را خانعلی می گفتند …
این سفرنامه را، خانم سکینه نعامی خوزستانی ترجمه و حسین عباسی آنرا به ویراستاری سپرده است. سفرنامه ۱۳۰ صفحه دارد، با شمارگان یکهزار نسخه و در چاپخانه باقری به قیمت ۷۰ تومان به زیور طبع آراسته گردیده و در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.