شما اینجا هستید

یادداشت اول » مروری بر شکل گیری فوتبال در ایران

صدای بندر – حامد غلامعلی زاده : مروری بر شکل گیری فوتبال در ایران به مناسبت نزدیک شدن به مسابقات جام جهانی
در سال ۱۲۸۶ شمسی، اسپیرینگ رایس وزیر مختار انگلستان در ایران، به منظور ایجاد حس رقابت در بازیکنان و جنبه رسمی دادن به بازی ها، دو جام ، یکی برای فوتبال و دیگری برای هاکی تهیه کرد و اولین دوره رسمی مسابقه فوتبال بین سه تیم در همان سال انجام شد. این جام ها تا مدت ها در انجمن ملی تربیت بدنی ایران قرار داشتند و روی آن این جمله نوشته شده بود: “تهران فوتبال آسوسیاشن کلاب (کلوب اجتماعیون) ۱۹۰۷”. بازی های تیم های انگلیسی بیشتر در میدان مشق انجام می شد و تا چند سال هیچ ایرانی در این بازی ها شرکت نداشت. این تیم ها گاهی اوقات که بازیکن کم داشتند، از بین ایرانیانی که در کنار زمین تماشاچی بازی آن ها بودند، برای تکمیل شدن تعداد بازیکنان تیم خود استفاده می کردند.
اولین ایرانی که به تیم های انگلیسی پیوست، کریم زندی بود که در سال های ۱۲۸۷ تا ۱۲۹۵ در آن تیم ها بازی کرد. هیاهوی بازیکنان انگلیسی در زمین فوتبال به تدریج نوجوانان و جوانان ایرانی به ویژه تهرانی ها را به کنار زمین های فوتبال کشاند. به هر حال نوجوانان و جوانان ایرانی در شهرهایی که انگلیسی ها حضور داشتند آنقدر در حاشیه زمین های فوتبال، بازی های انگلیسی ها را تماشا کردند تا به فوت و فن این بازی آشنا شدند. سپس درصدد برآمدند به تقلید از آن ها تیم فوتبال تشکیل دهند و به بازی بپردازند.
اما بر سر راه عملی کردن این خواسته یک مشکل بزرگ وجود داشت و آن هم نداشتن توپ بود. به دست آوردن یک توپ فوتبال بزرگ ترین آرزوی جوانان و نوجوانان علاقمند به فوتبال در آن زمان بود، لیکن هر چند توپ واقعی در دست نبود ولی شوق فوتبال سبب شد تا بچه های هر کوی برزن به ابتکار خود با وسایل موجود توپی ساخته و در زمین های بایر که در گوشه و کنار شهر به فراوانی یافت می شد، بازی کنند.
هم زمان با حرکت خودجوش جوانان محلات در رواج فوتبال در تهران و ایران در حدود سال های ۱۲۸۸ و ۱۲۸۹ (میلادی) مدرسه آمریکایی ها (البرز فعلی) واقع در چهار راه کالج آموزش فوتبال به دانش آموزان ایرانی را در سال ۱۹۱۰ برای اولین بار آغاز کرد. در این مدرسه، دانش آموزان با توپ تنیس یا توپ های دست ساز بازی می کردند.
چندی بعد دکتر جردن، رئیس مدرسه، توپی را از انگلیسی های مقیم تهران گرفت و به آموزش و تمرین فوتبال در مدارس پرداخت.
بازی های بین مدارس، در کنار مسابقه های فصلی تیم های انگلیسی به طور مرتب تا سال ۱۲۹۳ شمسی ادامه داشت ولی با آغاز جنگ جهانی اول به طور کامل قطع شد. پس از جنگ، بار دیگر فوتبال در تهران و برخی شهرهای ایران جان دوباره گرفت و حضور سربازان انگلیسی باقی مانده از جنگ مزید علت گردید و جهشی قابل توجه در کیفیت و کمیت فوتبال ایران پدید آمد.
موسسات انگلیسی همچون سال های گذشته تیم هایی تشکیل دادند و زیر نظر شخصی به نام هوارد که در کنسولگری انگلیس در تهران مشغول به کار بود، به فعالیت پرداختند و چون تعداد انگلیسی های مقیم تهران برای تشکیل یک تیم کامل برای هر موسسه تلگرافخانه، کنسولگری و بانک شاهی کافی نبود بار دیگر از بازیکنان ایرانی در تیم های خود استفاده کردند.
با افزایش تعداد بازیکنان ایرانی در این موسسه ها، عده ای از این بازیکنان به فکر ایجاد تیمی متشکل از بازیکنان ایرانی افتادند. اوایل سال ۱۲۹۹ این تیم با عنوان کلوپ ایران تشکیل شد.
اعضای این تیم عبارت بودند از: برادران خان سردار، برادران امیر اصلانی، کریم زندی، محمدعلی شکوه، عزیزالله افخمی، رضا کلانتر، شیبانی، حسن مفتاح، هراند، گالوستیان، خواجه نوری، رضا ربیع زاده، هامبارسون، اشرفی و… کلوپ ایران در مسابقات سال ۱۲۹۹ میدان مشق که انگلیسی های مقیم تهران در آن شرکت داشتند، حضور یافت. بچه های این تیم با بازی های درخشان خود به فینال رسیدند و با این که در مقابل انگلیسی های مقیم مرکز، شکست خوردند اما امیدواری فراوانی به آینده به وجود آوردند.
بچه های کلوپ ایران سرانجام در سال ۱۳۰۲ موفق به کسب مقام قهرمانی شدند و پس از آن دسته جمعی به تیم تازه تاسیس کلوپ تهران رفتند. از دیگر تیم های آن زمان باید به تیم اسپرت ارامنه و تیم طوفان اشاره کرد که در آن ایام تشکیل شدند و رقابت های این سه تیم فوق العاده دیدنی بود.
در سال ۱۳۰۴ در مسابقات سالانه که توسط موسسات انگلیسی برگزار می شد، تیم کلوپ تهران موفق شد با نتیجه ۲ بر یک بر انگلیسی های مقیم مرکز غلبه کند و به آرزوی دیرینه اش جامه عمل بپوشاند.
پس از این موفقیت سفیر ورزشی شهر بادکوبه شوروی یک تیم را از ایران به این شهر دعوت کرد و بازیکنان گلچین شده از ۳ باشگاه کلوپ تهران، ارامنه و طوفان به عنوان منتخب تهران به سوی بادکوبه روانه شدند. اینها اولین سفیران فوتبال ایران در خارج از کشور بودند، به همین دلیل وقتی وارد بادکوبه شدند، چند هزار نفر به استقبال آنها آمدند. در اولین مسابقه، تیم ایران در برابر منتخب بادکوبه با دریافت دو گل شکست خورد.
دومین حریف، تیم دانشکده نفت بادکوبه بود که آن بازی با تساوی بدون گل خاتمه یافت.
در آخرین بازی هم، تیم منتخب تهران با نتیجه ۴ ۱ در برابر کلنی بادکوبه شکست را پذیرا شد.
اولین سازمان و تشکیلا ت فوتبال در ایران، «انجمن ترقی و ترویج فوتبال» بود که توسط افرادی چون ابوالفضل صدری، میرباقر عظیمی و سیدمحمد تدین که از نخستین معلمین ورزش کشور محسوب می شدند در سال ۱۳۰۰ شمسی تشکیل شد.
از آن سال به بعد، انجمن، هر ساله در کنار ثبت نام باشگاه ها و تیم های جدید، برگزاری مسابقه های فوتبال را بر عهده گرفت و با تدوین و ترجمه «قوانین فوتبال» در جهت ایجاد نظم و قانونمند کردن فوتبال در ایران گام برداشت.
انجمن ترقی و ترویج فوتبال موفق شد اولین دوره مسابقه های فوتبال پایتخت را بین تیم های حاضر در تهران در سال ۱۳۰۲ برگزار کند، مسابقاتی که تقریبا بدون وقفه هر سال انجام شد و با توسعه فوتبال در سراسر کشور و ظهور تیم های قدرتمند در شهرستانها به مسابقه های سراسری (لیگ) تبدیل گردید. این انجمن تا سال ۱۳۱۳ که با تشکیل «انجمن تربیت بدنی و پیشاهنگی» از سوی دولت وقت، جای خود را به آن داد، اعزام اولین تیم منتخب ایران به بادکوبه شوروی، برگزاری دوازده دوره مسابقات فوتبال باشگاه های تهران، انتشار اولین رساله قوانین فوتبال در ایران و ثبت نزدیک به ۵۰ باشگاه فوتبال در سراسر کشور را در کارنامه خود داشت.
پس از پایان جنگ جهانی دوم، مجمع فوتبال ایران در سال ۱۳۲۵ به فدراسیون فوتبال ایران تغییر نام داد و در اوایل سال ۱۳۲۶ تقاضای خود را جهت عضویت به فیفا ارائه داد. این درخواست در جلسه ۲۰ ژانویه ۱۹۴۸ برابر با ۳۰ دی ۱۳۲۶ مورد پذیرش فیفا قرار گرفت.
ازسال ۱۹۶۰ اولین دوره مسابقات باشگاهی ایران شکل گرفت و در طی سالهای ۱۹۶۲ تا ۱۹۷۰، تدریجاً فوتبال ایران قوی تر شد و در صحنه های بین المللی چهره موفق تری از خود نشان داد. حضور در مرحله یک چهارم نهایی المپیک توکیو(۱۹۶۴)، قهرمانی در بازی های آسیایی( ۱۹۶۸) فتح جام باشگاه های آسیا توسط استقلال تهران(۱۹۷۰) از جمله مواردی بود که رشد توانایی های فوتبال ایرانی را تایید می کرد.
در حال حاضر علی دایی با ۱۳۵ گل ملی در ۱۰۳ بازی ملی رکوردار است و بعد از او پوشکاش از مجارستان با ۸۹ گل ملی در ۸۴ بازی ملی در رده دوم این فهرست قرار دارد. پله از برزیل با ۹۲ گل در ۷۷ بازی، کوچیس از مجارستان با ۶۸ گل در ۷۵ بازی، جان وودوارد از انگلیس با ۵۳ گل در ۷۳ بازی، گرد مولر از آلمان با ۶۲ گل در ۶۸ بازی در رده های بعدی قرار دارند.
حامد غلامعلی زاده

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید

کامل کردن گزینه های ستاره دار (*) الزامی است -
آدرس پست الکترونیکی شما محفوظ بوده و نمایش داده نخواهد شد -

خبر بندر | بندرگناوه، بندر دیلم، بوشهر