نمایشگاهی که به رنگ بوشهر و از جنس جنوب + تصاویر
همنشینی تجربه و خلاقیت در نمایشگاه گروهی عکس در مدرسه سعادت؛
الهام بهروزی
کودکان شاد در کوچه‌های صمیمی بافت تاریخی، گذر زنی از میان پیچک‌ها، غروب و لنجی پهلوگرفته بر ساحل، قایقی پراز ماهی و گربه‌ای منتظر در امتداد موج‌های آرام، پسرکان شاد در زمینی خاکی در پی توپی کوچک، مردی در کنار کتیبه‌ای مزین به هنر گره‌چینی و شیشه‌های رنگی، جنینی در شیشه زمانه، نخلی مجذوب آبی آسمان، پسرکی بادکنک‌فروش در حوالی دریا، زنانی با لباس‌های رنگارنگ جنوبی، تلالوی بانمک‌ترین کوه خاورمیانه، همنشینی مردان قدیمی در گوشه‌ای از شهر و دوچرخه‌ای از نفس افتاده و… موتیف‌هایی بود که در ۴۱ قاب مجزا گرد هم آمده بودند تا اندکی از زیبایی‌های بندری بگویند که نامش در تاریخ جنوب بسان خورشیدی می‌درخشد.
نمایشگاه عکس گروهی عکاسان بوشهری روایتی از بوشهر از دیروز تا امروز بود. برپایی این نمایشگاه ابتکار چهار عکاس پیشکسوت بوشهری؛ یعنی علی‌اکبر اسکرووالا، محمد خوردبین، رضا بشکانی و محسن کیان‌پور بود تا عکاسان بوشهری در دوران پساکرونا دوباره گرد هم جمع آیند و با زبان تصویر، راویانی برای انتقال و نمایش زیبایی‌های زیست‌بوم این کهن‌دیار بر فراز خلیج زیبای فارس باشند.
در این نمایشگاه علاوه بر نمایش آثار چهار عکاس مذکور که خود پایه‌گذار این رویداد هنری زیباشناختانه بودند، هنرمندان باتجربه و همچنین خلاق و جوان بوشهری چون افسانه جعفری، ماهان اسدی، مهدی انصاری، ساناز ایران‌پور، عرفان آقابابایی، محسن آمیان، حسن ترازویی، محمد باطبی، اردشیر ترک‌زاده، سهیلا بحرینی، عبدالغفار جعفری‌پور، پریسا جفره‌ای، محمد جمالی، میثم حبشی، ایرج حسین‌پور، مهدی خرمایی‌پور، بهروز دربندی، مرضیه دموخ، مجتبی دهپویه، مهرناز رحیمی، سجاد رنجبر، رضا ریشهری، سمیه شفایی، سیدحسین صافی، رزاق عبیدی، رضوان علیمرادی، ثمانه فقیه، سیده‌لیلا قاسمی‌زاده، اسماعیل کارگر، جلیل گلستانیان، فرزاد گیتی‌زاده، نازنین مهیمنی، سیدکریم موسوی، مهدی نیک‌بین، ادهم وزانی و محمد وژدان‌حقیقی نیز با آثاری خلاقانه حضور داشتند.
در آخرین روز این نمایشگاه گروهی موفق شدیم که از آن بازدیدی داشته باشیم و با برخی از هنرمندان حاضر در آن و مخاطبان عکس گپ و گفتی داشته باشیم. محمد خوردبین که یکی از بانیان برگزاری این رویداد بود و با یک اثر در آن شرکت کرده بود، در این باره به بامداد جنوب گفت: فراخوان برگزاری این نمایشگاه از اول تیر امسال در فضای مجازی منتشر شد تا آثار متنوعی از عکاسان بوشهری از پیشکسوت گرفته تا جوان و تازه‌کار، آثار خود را برای شرکت در این رویداد ارائه کنند. هرچند در ابتدا قرار بود که ۵۰ عکس در نمایشگاه به نمایش گذاشته شود ولی در نهایت به‌دلیل کمبود فضا، تنها ۴۱ عکس برای ارائه در نمایشگاه انتخاب شدند.
به گفته این عکاس باتجربه و پیشکسوت، با شیوع کرونا هنر عکاسی و گردهمایی‌های هنری مثل نمایشگاه عکس مانند سایر فعالیت‌های دیگر در محدودیت قرار گرفت و از رونق افتادند، از این‌رو، ما تلاش کردیم تا برپایی یک نمایشگاه گروهی عکس باردیگر عکاسان استان را گرد هم جمع کنیم تا دوباره بر روی این هنر متمرکز بشوند. به عبارت بهتر، این نمایشگاه زمینه‌ای شود برای برپایی نمایشگاههای دیگر چه به‌صورت انفرادی و چه گروهی.
خوردبین با اشاره به اینکه این نمایشگاه کاملا به‌صورت خودجوش برگزار شد، افزود: سه ماه زمان برد تا آثار نمایشگاه جمع‌آوری شد. همان‌طور که مشاهده کردید، اغلب این آثار بخشی از زیست بوم بوشهر را به تصویر کشیده‌اند و خوشبختانه عکاسان جوان با عکس‌ها و ایده‌های نو در این رویداد حاضر شدند و همین نوگرایی موجب شد که استقبال خوبی از نمایشگاه شود.
از وی در خصوص اثرش که عنوان «یادگار گذشتگان» را یدک می‌کشد و مردی را در کنار کتیبه‌ای که مزین به گره‌چینی است، نمایش می‌دهد، پرسیدم. خوردبین در این باره گفت: این عکس پیش از این در پشت جلد کتاب «دستنبوی عشق» نوشته امید زاهد منتشر شده که هنر حسین کرمی را ترسیم می‌کند که در آن کتاب خود راوی است.
به گفته وی، این اثر، عکسی از مجموعه من با موضوع بافت تاریخی است. این مجموعه دربردارنده زیبایی‌ها و تزئینات عمارت‌های تاریخی بوشهر است که متاسفانه در گذر زمان بسیاری از آن‌ها نابود شده یا در حال فراموشی هستند. من تلاش کردم تا با مراجعه به بافت تاریخی و همنشینی با هنرمندان هنرهای بومی بوشهر، تصویرهایی را از این هنرهای منحصربه‌فرد و اجدادی ضبط کنم تا دست‌کم سندی از آن‌ها به دست آیندگان برسد.
این عکاس پیشکسوت یادآور شد: سه سال است که دارم در این زمینه کار می‌کنم و تمام تصاویر که مربوط به کتیبه و ارسی و گره‌چینی است، جمع‌آوری کرده‌ام که اگر نهادی یا اسپانسری پیدا شود که از نظر مالی حمایت کند، دوست دارم همه این تصاویر را در قالب یک کتاب مفصل کار و منتشر کنم.
در ادامه این گشت و گذار به سراغ علی‌اکبر اسکرووالا دیگر بانی برگزاری این رویداد رفتیم تا اندکی از وی در خصوص این نمایشگاه بشنویم. این عکاس سفیدموی باتجربه بوشهری نیز به بامداد جنوب گفت: همان‌طور که آقای خوردبین اشاره کرد، در دوران کرونا، عکاسان بوشهری متفرق شدند، حتی برخی از آن‌ها دوربین‌ها حرفه‌ای خود را فروختند تا دیگر عکاسی نکنند. این مساله موجب نگرانی ما شد و دیدیم بهترین راه جمع‌آوری این عکاسان این است که یک نمایشگاه گروهی را برپا کنیم تا دوباره انگیزه در هنرمندان این عرصه زنده کنیم که خوشبختانه این ایده با استقبال خوبی از سوی عکاسان هم‌استانی مواجه شد.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه این نمایشگاه در نهایت از ۶ تا ۱۱ آبان جاری در مدرسه تاریخی سعادت با حمایت آقای عارف‌زاده و هیات‌مدیره این مکان تاریخی برپا شد، افزود: این رویداد کاملا خودجوش بود و با هزینه خود هنرمندان حاضر در آن برپا شد. ما هیچ اسپانسر یا حامی مالی نداشتیم ولی خوشبختانه استقبال خیلی خوبی از نمایشگاه شد.
اسکرووالا با بیان اینکه موضوع نمایشگاه آزاد بود، تصریح کرد: نکته جالب این بود که موضوع همه آثار ارسالی به استثنای یکی دو اثر، معطوف به زیست بوم بوشهر بود. همین مساله موجب شد که نمایشگاه کاملا زبان تصویری این بندر زیبا باشد.
وی که خود با عکسی که از کوه نمک جاشک ثبت کرده، در این نمایشگاه حاضر شده، بیان کرد: از نقاط قوت این نمایشگاه این بود که تجربه هنرمندان پیشکسوت مثل سید حسین صافی، ترازویی، گلستانیان و… با خلاقیت و کارهای تکنیکال هنرمندان جوان و صاحب ایده ادغام شد و همین باعث شد که نمایشگاه مخاطبان بی‌شماری پیدا کند و عکاسان برای برگزاری نمایشگاههای دیگر دلگرم شوند.
اسکرووالا با تاکید بر اینکه این نمایشگاه دستاوردهای بزرگی برای ما عکاسان داشته، افزود: درست است که ما جزء عکاسان باتجربه و قدیمی استان به‌شمار می‌رویم ولی ما از عکاسان جوان در نمایشگاه خلاقیت و نوآوری را یاد گرفتیم. چون علم الان در دستان این عکاسان جوان است. آن‌ها برای ثبت یک اثر هم مطالعه می‌کنند و هم کار می‌کنند. این عکاسان در جشنواره‌های مختلفی حضور دارند و خلاق هستند. این در حالی است که زمان ما جشنواره‌ای نبود و علم عکاسی مثل امروز بهروز نبود ما تجربی این هنر را شروع کردیم و پیش بردیم و امروز با تماشای عکس‌های خلاقانه این هنرمندان هم لذت می‌بریم و هم می‌آموزیم.
در بخش دیگر این نمایشگاه با افسانه جعفری، فعال رسانه و عکاس خبرگزاری ایرنا هم‌کلام شدیم که تا کنون در رویدادهای جهانی متعددی شرکت کرده و موفق شده عناوین برتر برخی از این رویدادها را از آن خود کند.
وی که با تصویری از موزه پزشکی بوشهر در این گردهمایی عکسی شرکت کرده، با اشاره به پیشینه هنری خود به بامداد جنوب گفت: حدود هشت سال است که به طور حرفه‌ای عکاسی می‌کنم و در حای حاضر به‌عنوان عکاس با خبرگزاری ایرنا همکاری دارم. پیش از این در نمایشگاههای متعددی در خارج از کشور نظیر نمایشگاه کرواسی و فرانسه نیز شرکت داشته‌ام.
وی در ادامه به حس خوب خود بابت شرکت در این نمایشگاه اشاره و تصریح کرد: این نمایشگاه موجب شد که بعد از سه سال دوباره همه گرد هم جمع شویم و تجربه نویی را کسب کنیم.
جعفری در خصوص اثری که در این نمایشگاه عرضه کرده، توضیح داد: این عکس برداشتی از موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس است که به همت دکتر ایرج نبی‌پور در عمارت دهدشتی راه‌اندازی شده، نکته جالب این است که هر کسی عکس را دیده، از وجود این موزه اظهار بی‌اطلاعی کرده، در حالی که آن‌ها به عمارت دهدشتی رفته‌اند اما بیشتر برای بازدید از نمایشگاه یا مزون لباس و…؛ خوشبختانه این عکس باعث شد که آن‌ها مشتاق بازدید از این موزه شوند.
از وی تشکر کردم و به سراغ بانویی رفتم که غرق تماشای یکی از تصویرهای ارائه شده در نمایشگاه است که قابی از زیست روستایی را نمایش می‌داد. نظر او را در خصوص این نمایشگاه جویا شدم. این بانو در این باره گفت: مدت‌هاست که به‌صورت یکجا زیبایی‌های زندگی در بوشهر را ندیده بودم؛ اما این نمایشگاه موجب شد که این زیبایی‌ها دوباره در ذهنم زنده شوند.
وی با تاکید بر اینکه با برخی از این تصاویر، خاطرات گذشته برایم زنده شد، افزود: بسیاری از ما تا پیش از ترویج زندگی تجملی، زندگی ساده اما گرمی داشتیم. مثل همین زندگی که در عکس روبه‌رویم می‌بینید. شاید این زندگی از نظر بصری زیبایی چندانی نداشت اما چنان دلگرم‌کننده و پر از صمیمیت بود که هرگز نمونه آن را در زندگی شیک و لوکس امروزی تجربه نکردیم.
این شهروند یادآور شد: این نمایشگاه روی هم رفته، مملو از تصاویر زیبایی از استان عزیزمان بوشهر بود که تماشای آن‌ها حال خوبی به ما ارزانی کرد. امیدوارم این رویدادها از این پس بیشتر برگزار شوند.
