چرا مصرف قلیان فراگیر شده است؟
صدای بندر- اعظم کدایی :پیش ازاین ودر سال هایی که قلیان جزء جدایی ناپذیر مهمانی ها و مجلس های بزرگ و کوچک ایرانیان بود در استان بوشهر مثل خیلی از مناطق دیگر ایران قلیان به عنوان یک وسیله پذیرایی مهم واشرافی فقط در اختیار مهمانان قرار می گرفت . در خانواده ها هم معمولا پدرها و مادرها بودند که می توانستند از قلیان استفاده کنند و ساعتی از شبانه روز را به قلیان کشیدن بپردازند و جوانتر ها و کوچکتر ها کمتر اجازه داشتند قلیان بکشند .
قلیان اما در گذر زمان و بعد از گذر از پیچ و خم های بسیار و به علت خطراتی که برای سلامتی جامعه داشت به تدریج جای ثابت خود را در مهمانی های خانوادگی و عمومی از دست داد و به مکان های خاص مثل قهوه خانه ها منتقل شد تا علاقمندان به این وسیله سرطان زا در قهوه خانه ها به دنبال کشیدن قلیان باشند. البته همین کشیدن قلیان در قهوه خانه ها هم بعد ها بر اساس مصوبه دولت ممنوع شد و هنوز هم بعد از سال ها دعوای قهوه خانه داران و دولت برای لغو این ممنوعیت ادامه دارد. ولی چیزی که دراین بین مهم است این است که با اینکه مصرف قلیان یک رفتار پرخطر و مضر برای سلامتی جامعه و اشخاص است . وهرروز دراینباره کارشناسان تذکر می دهند هرروز شاهد فراگیر شدن آن در بین قشر جوان هستیم واین اتفاق را می توان هرروز در کنار ساحل بوشهر دید.
ممنوعیت استعمال دخانیات دراماکن عمومی و مصرف در قلیان در سواحل و پارک های بوشهر
بر اساس آیین نامه اجرایی این قانون به منظور حفظ سلامت عمومی به ویژه محافظت در مقابل استنشاق تحمیلی دود محصولات دخانی، استعمال این مواد در اماکن عمومی ممنوع می باشد.
در حالیکه این روزها حتی بحث کشیدن قلیان در قهوه خانه که یک مکان محدود و بسته و خاص است هم مورد مناقشه است و از کشیدن قلیان دراین مکان ها در سطح کشور جلوگیری می شود، در بوشهر اما این دود قلیان های میوه ای است که بدون هیچ مزاحمتی غروب ها آسمان آبی سواحل استان بوشهر را خاکستری می کند .
اگر این روزها ی پاییزی؛ غروب ها سری به خیابان ساحلی و پارک های آن بزنید افرادی را می بینید که در پاتوق های خود عرضه کننده انواع قلیان های میوه ای با طعم های مختلفی هستند. تا فضاهایی که خانواده ها برای استراحت و آرامش به آنجا می آیند بشود محلی برای عرضه و استعمال مواد ممنوعه!متاسفانه این روند یعنی عرضه و استعمال قلیان اعم از میوه ای و غیر میوه ای این روزها در ساحل بوشهر آنچنان زیاد شده که سواحل دریا در بوشهر را به پاتوق قلیان کش ها تبدیل کرده .تا محلی برای تفریح خانواده ها
نکته مهم و هشدار دهند ه ای که در این بین به وفور در ساحل شهر بوشهر مشاهده می شود مشاهده نوجوانان و زنان و دخترانی است که به صورت انفرادی ،گروهی و حتی خانوادگی به کشیدن قلیان می پردازند.
عرضه قلیان در اماکن عمومی مثل پارک ها آزاد است یا ممنوع؟
اگر پارک ها را جزئی از اماکن عمومی محسوب کنیم بر اساس قانون هر نوع استعمال دخانیات در پارک ها و اماکن عمومی دیگر ممنوع است چه برسد به خرید فروش آن ، و اگر قلیان بخصوص قلیان های میوه ای را مضر برای سلامتی مردم بدانیم جلوگیری از عرضه این نوع دخانیات باید به صورت جدی در دستور کار سازمان های ذیربط قرار بگیرد.
با این شرایط معلوم نیست با اینکه این قلیان ها سلامت خانواده ها و جامعه بخصوص جوانان را نشانه رفته چرا هیچ اتفاقی برای پیشگیری از این اتفاق رخ نمی دهد .
چه کسی مسئول است؟
بهداشت،نیروی انتظامی ، شهرداری یا…؟ کدام یک از این سازمان ها در ساماندهی و پیشگیری از شیوع این اتفاق نامیمون مسئول هستند؟ چه کسی باید از عرضه قلیان هایی که سلامتی شهر را به خطر انداخته جلوگیری کند؟
طی سال های گذشته به تناوب هر یک از سازمان های فوق الذکر برای خالی نبودن عریضه و با فشار افکار عمومی بیانیه ای را در محکوم کردن عرضه قلیان در اماکن عمومی صادر نموده اند ولی متاسفانه هیچ گاه تصمیم جدی برای مقابله با این جریان گرفته نشده است.
اردیبهشت ماه پارسال بود که فرماندار وقت بوشهر در جمع خبرنگاران به جدیت از برخورد با عرضه قلیان در اماکن عمومی گفت و از تشکیل کمیته ای متشکل از نیروی انتظامی شهرداری (سد معبر و فضای سبز) و مرکز بهداشت خبر داد و گفت : کسانی که به عرضه قلیان در پارک ها و ساحل بوشهر اقدام می کنند در صورت تکرار عرضه و استعمال وتمکین نکردن به این مورد با تشکیل شعبه ویژه به دادسرا معرفی می شوند. ولی خیلی زود طرح آقای فرماندار به بایگانی فرمانداری رفت تا دوباره بساط قلیان میوه ای باشد و ساحل بوشهر !
یا همین اواخر تابستان امسال بود که رئیس مرکز بهداشت شهرستان بوشهر از اجرای طرحی با همکاری نیروی انتظامی برای جمع آوری دستفروشان عرضه کننده قلیان میوه‌ای در ساحل بوشهر خبر داد. اما نه تنها این طرح عملی نشد بلکه روز به روز بر عرضه کنندگان قلیان های میوه ای در ساحل بیشتر شد. والبته بر مشتری و متقاضیان مصرف این قلیان ها!
چرا قلیان ها ی میوه ای خطرناک هستند ؟
به گواه اکثر متخصصان و پزشکان مصرف دخانیات بخصوص سیگار و قلیان و خصوصا قلیان های میوه ای بسیار خطرناک بوده و می تواند سلامتی فرد استعمال کننده و اطرافیانش را در معرض خطر قرار دهد که از جمله این خطرات می توان به موارد زیر اشاره نمود.
عادت به نیکوتین
عمومی شدن عرضه قلیان در فضاهای عمومی بخصوص در جمع های خانوادگی باعث شروع عادت به نیکوتین در نوجوانان می شود. بطوریکه علاوه بر این که قباحت و زشتی مصرف دخانیات و به تبع آن مصرف نیکوتین در نوجوانان از بین می رود، آنان را به نیکوتین نیز عادت می دهد و همین امر باعث می شود به مرور مصرف قلیان به مصرف سیگار تبدیل شود
خطرات دود قلیان برای افراد غیر قلیانی
کارشناسان می گویند :دود حاصل از مصرف قلیان ترکیبی از مواد دخانی و سوختی است که خطر جدی برای اطرافیان خصوصاً کودکان محسوب می شود و یک ساعت درمعرض دود قلیان ماندن معادل مصرف ۶ تا ۸ نخ سیگار است. خطر ابتلا به بیماری های ناشی از استعمال دخانیات در افراد غیر قلیانی که در معرض دود به ویژه در محیط های بسته قرار دارند نیز وجود دارد و همچون افراد قلیانی دچار چروکیدگی پوست، پیری زودرس، تیرگی زیر چشم و لب ها و فساد دندان ها خواهند شد.
قلیان های میوه ای سرطان زا هستند
پوست میوه‌ها را تخمیر می کنند و با ملاس یا گلیسیرین مخلوط می نمایند. اگر این مخلوط با ذغال سوزانیده شود آکرولئین تولید می شود. آکرولئین یک ماده سرطانزا است که به ویژه باعث سرطان مثانه می شود. به علاوه در اثر استفاده مشترک از قلیان بیماریهای زیادی به وسیله دهانه قلیان به افراد منتقل می شود.
منشا بیماری های گوناگون
تحقیقات نشان می دهد ۱۲ درصد بیماری های قلبی و عروقی، ۶۶ درصد برونشیت و سرطان ریه و ۳۸ درصد بیماری های حاد تنفسی در جهان به مصرف دخانیات اختصاص دارد.همچنین مصرف قلیان شما را چهار تا ده برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض سرطان دهان، حنجره و مری قرار می دهد. زنانی که در طول دوران بارداری خود، مصرف کننده قلیان بوده یا در معرض دود قلیان اطرافیان قرار گرفته اند، وزن نوزادشان هنگام تولد کمتر از حد طبیعی بوده و خطر ابتلا به بیماری های ریوی در این نوزادان بیشتر است.
چه کار کنیم ؟
فرهنگ سازی کنیم
فرهنگ سازی در خصوص عدم استفاده از مواد مخدر بخصوص سیگار و قلیان را باید از سنین پایین و از مدرسه و خانواده شروع کرد. البته باید یادمان باشد نوع آموزش به خصوص به قشر نوجوان و فنون ارتباط با این قشر را باید در آموزشهایمان در نظر بگیریم .چون امروزه آموزش های یکطرفه و نصیحت گونه کارایی چندانی در جامعه ندارد.
فعال شدن مراکز فرهنگی در پارک ها و سواحل
تجربه نشان داده که تخلف ها همیشه جاهایی صورت می گیرد و ناهنجاری ها در فضاهایی رشد پیدا می کنند که کار فرهنگی صورت نمی گیرد. سوالی که اینجا مطرح است این است در پارک ها و سواحل ما کدام امکانات فرهنگی ، ورزش و هنری برای سرگرمی جوانان ، نوجوانان و خانواده ها وجود دارد؟ پس اگر جوابمان منفی است؛ یقین بدانیم که در این گونه فضاها خیلی زود جای خالی امکانات فرهنگی را ناهنجاری های اجتماعی وتفریحات ممنوعه و خطرناک پر می کند.
اجرای قانون
اگر بر اساس قانون مصرف و استعمال دخانیات مثل سیگار ، قلیان در اماکن عمومی ممنوع است و همچنین عرضه،تولید و فروش مواد مضری مثل قلیان های میوه ای برای سلامتی جامعه و افراد خطرناک است پس بهترین و نزدیکترین راه مقابله با این جریان در جامعه اجرای قانون است. پس مسئولین امر در اجرای قانون و مبارزه با قانون شکنان در خصوص نحوه عرضه و استعمال دخانیات در اماکن عمومی باید فعالتر از پیش باشند.
تشکیل کارگروهی برای مقابله با این خطر مهم
یقینا هیچ کدام از سازمان ها و نهاد هایی که پیش از این به عنوان مسئول در پیشگیری از رواج عرضه قلیان در شهر معرفی گردیدند به تنهایی نمی توانند کاری از پیش ببرند. پس به نظر می رسد عزمی جدی برای مقابله با این بلای خانمانسوز در شهر بوشهر و دیگر نقاط مشابه باید صورت بگیرد . دراین بین شهرداری ها به عنوان مسئولین پارک ها و فضاهای تفریحی ، بهداشت بوشهر به عنوان مسئول سلامت و بهداشت جامعه و مردم، نیروی انتظامی به عنوان ضامن اجرای صحیح قوانین و جلوگیری از قانون شکنی ها و ناهنجاری ها و فرمانداری به عنوان متولی شهر به همراه نهادها و سازمان های مرتبط باید کارگروهی را برای مقابله با این خطر مهم تشکیل داده و به صورت پیوسته و در طول سال به مبارزه با عرضه این مواد افیونی در سطح شهر و استان بپردازند .این کارگروه باید در قالب کمیسون ها و کمیته ها و زیر نظر مدیریت کلان استان در طول سال تشکیل شده و گزارش کار خود را به جامعه و مردم ارائه نماید.
